Από τις αρχές του 2017 μέχρι σήμερα στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 166 κρούσματα ιλαράς, με μεγαλύτερη συχνότητα στη  Ν. Ελλάδα.
Ωστόσο οι Παιδίατροι εκτιμούν πως τα κρούσματα είναι τουλάχιστον 300 από τον περασμένο Μάιο έως και σήμερα, σε αντίθεση με τα πρότερα χρόνια που σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ καταγράφονταν μόνο 1 – 2 περιστατικά ιλαράς ανά έτος.
Τι συμβαίνει όταν μία επιδημία κινδυνεύει να μετατραπεί σε πανδημία εξαιτίας των λάθος χειρισμών γονέων και φορέων της πολιτείας;

Η Επιμελήτρια Παιδίατρος του  Ιασώ  Παίδων Δρ. Άννα Παρδάλη απαντά στο «Κ» σε όλα τα ερωτήματα που έχουν ανακύψει από την αύξηση των κρουσμάτων της Ιλαράς στη χώρα μας και σε όλο τον κόσμο.

Μόνο στη Ελλάδα συμβαίνει αυτή η έξαρση ;

Τον τελευταίο χρόνο υπήρχε και υπάρχει  ιδιαίτερη ανησυχία στην Ευρώπη καθώς από τις αρχές του 2015,  καταγράφηκε αύξηση των επιδημικών  κρουσμάτων της ιλαράς  σε αρκετές χώρες από την Γάλλια μέχρι την Ουκρανία, λόγω ανεπαρκούς εμβολιασμού, όπως προειδοποίησε σε ανακοίνωση του στα τέλη του περασμένου  Μάρτιου ο ΠΟΥ ( Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας).  Στην Ευρώπη  έχουν καταγραφεί από τις αρχές του 2016  έως τώρα 14,000 κρούσματα και 43 θάνατοι ενώ οι περισσότεροι θάνατοι (33) έχουν σημειωθεί στη Ρουμανία. Στη γειτονική μας Ιταλία, μέσα σε 12 μήνες καταγράφηκαν πάνω από 4.300 κρούσματα ιλαράς και 3 θάνατοι. Το πρώτο θύμα ήταν μια μητέρα τριών παιδιών που έχασε τη ζωή της στα 33 της χρόνια.

Τι είναι η ιλαρά  ποια τα συμπτώματα της;

Η ιλαρά είναι μια ιδιαίτερα μεταδοτική νόσος. Αρχικά, μπορεί να μιμηθεί ένα κοινό κρυολόγημα ή γρίπη. Παρουσιάζει ψηλό πυρετό , έντονα καταρροϊκά συμπτώματα (δακρύρροια, ρινόρροια, φτερνίσματα,), βήχα, επιπεφυκίτιδα και φωτοφοβία. Χαρακτηρίζεται όμως από έκθυση κηλιδοβλατιδώδους εξανθήματος. Η ιλαρά μεταδίδεται 4 μέρες πριν την έκθυση του εξανθήματος και 4 ημέρες μετά. Συνολικά διαρκεί 10-15 ημέρες μέχρι να υποχωρήσουν τα συμπτώματα. Σε κάποιες περιπτώσεις (30% των περιστατικών)  εμφανίζει σοβαρές επιπλοκές.

Πως μεταδίδεται ;

Η ιλαρά μεταδίδεται από άτομο σε άτομο κυρίως με τα σταγονίδια που αποβάλλουν οι ασθενείς  και σπανιότερα με αντικείμενα πρόσφατα  μολυσμένα από ρινοφαρυγγικές εκκρίσεις ασθενών,  καθώς ο ιός δεν επιβιώνει αρκετή ώρα στον αέρα και τις επιφάνειες. Κάθε άτομο που νοσεί την μεταδίδει κατά μέσο όρο σε 12 έως 18 επίνοσα άτομα.  9 στους 10 ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με μολυσμένο άτομο και δεν έχουν αντισώματα στην ιλαρά, προσβάλλονται από αυτήν.

Γιατί είναι σοβαρή και επικίνδυνη νόσος;

Ιστορικά, η ιλαρά είναι μια πολύ σοβαρή λοιμώδης νόσος που έχει σκοτώσει περισσότερους ανθρώπους από ότι η πανούκλα. Τα τελευταία 150 χρόνια έχουν καταλήξει μόνο από αυτήν 200   εκατομμύρια άνθρωποι. Η ιλαρά,  που είναι μια ιογενής λοίμωξη ιδιαίτερα μεταδοτική και σοβαρή,  μόνο  το 2015,   στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 134.000 ανθρώπους σε όλον τον κόσμο. Τα περισσότερα από τα θύματα ήταν παιδιά κάτω των 5 ετών. Το 1980 , ξεκίνησε σε παγκόσμια κλίμακα, ο συστηματικός εμβολιασμός με το τριπλό εμβόλιο της ιλαράς ερυθράς παρωτίτιδας (ΜΜR). Τότε είχαμε παγκοσμίως  2,6 εκατομμύρια θανάτους  από ιλαρά. Όμως η ιλαρά είναι  επικίνδυνη γιατί  εμφανίζει αρκετές επιπλοκές 1-2/1000 κρούσματα θα πεθάνει  ενώ 1/5 κρούσματα  θα χρειαστεί να νοσηλευτεί! Περίπου 30% των περιπτώσεων ιλαράς έχουν μια ή περισσότερες επιπλοκές που είναι συχνότερες σε παιδιά <5 ετών. Οι συχνότερες επιπλοκές εμφανίζονται από το πεπτικό, αναπνευστικό και κεντρικό νευρικό σύστημα. Από το πεπτικό εμφανίζεται διάρροια και σπανίως παροδική ηπατίτιδα. Σοβαρότερες επιπλοκές είναι η πνευμονία ιογενής  ή δευτεροπαθής από μικρόβια, η οποία αποτελεί και τη συχνότερη αιτία θανάτου, η οξεία μέση πυώδης ωτίτιδα, η οξεία εγκεφαλίτιδα που προβάλλει με υπερπυρεξία, ανησυχία, διέγερση, θόλωση της διάνοιας, σπασμούς και κώμα. Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για τις εγκύους, καθώς συχνά προκαλεί αποβολές ή πρόωρους τοκετούς. Μια ιδιαίτερα σοβαρή, αν και σχετικά σπάνια, επιπλοκή της ιλαράς είναι η υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτιδα. Πρόκειται για εγκεφαλική βλάβη που εκδηλώνεται με καθυστέρηση έως και 27 ετών από την αποδρομή της νόσου  και η οποία είναι σχεδόν πάντα θανατηφόρος.

Πως προλαμβάνεται;

Για την πρόληψη της ιλαράς υπάρχει ένα  ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο. Σύμφωνα με τα πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα, οι επίσημες  οδηγίες από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών τροποποιήθηκαν και  επιβάλλουν τον εμβολιασμό όλων των παιδιών νωρίτερα από ότι παλαιότερα,  με  διενέργεια  της πρώτης δόσης στην ηλικία των 12 μηνών και ολοκλήρωση του εμβολιασμού με την απαραίτητη επαναληπτική δόση  μετά από 3 μήνες. Επίσης και οι ενήλικες που δεν έχουν νοσήσει στο παρελθόν, οι ανεμβολίαστοι ενήλικες καθώς και ενήλικες που έχουν εμβολιαστεί ανεπαρκώς με μια μόνο δόση,  θα πρέπει να ολοκληρώσουν την ανοσοποίηση τους ή εναλλακτικά να ελέγξουν τα επίπεδα των αντισωμάτων στον οργανισμό τους σε περίπτωση που δεν είναι γνωστό το ιστορικό νόσησης ή  εμβολιασμού τους για τη νόσο.

Που οφείλεται αυτή η αύξηση των κρουσμάτων;

Δυστυχώς στις  χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο στην Ευρώπη το ποσοστό εμβολιασμού του πληθυσμού είναι μικρότερο του 95%, του ορίου που θεωρείται απαραίτητο για να μην προκληθεί επιδημία.
Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι το  πρόβλημα έγκειται μάλλον στον σκεπτικισμό που εκφράζουν ορισμένοι για τα εμβόλια. Ας μην ξεχνάμε ότι την τελευταία δεκαετία έχει αναπτυχθεί μια αρκετά σημαντική αντιεμβολιαστική στάση με πολλούς ανθρώπους, κυρίως γονείς να επιλέγουν  να μην εμβολιάζουν τα παιδιά τους παρασυρόμενοι κυρίως από παραπληροφόρηση για δήθεν παρενέργειες των εμβολίων αγνοώντας μια επιτυχημένη πρακτική πολλών δεκαετιών, με επιβεβαιωμένα και αδιαμφισβήτητα  οφέλη. Η συμβολή των εμβολίων είναι τεράστια για την Δημόσια Υγεία, καθιστώντας τα μια σαφή νίκη της ιατρικής απέναντι σε πολύ σοβαρά και θανατηφόρα νοσήματα. Πρόσφατα η Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία (ΕΠΕ)  προειδοποιεί με δελτίο τύπου της για τον κίνδυνο επανεμφάνισης  ξεχασμένων νοσημάτων όπως ο κοκκύτης, η παρωτίτιδα, η μηνιγγίτιδα  η διφθερίτιδα κ.ά., εάν οι γονείς ακολουθούν  τις οδηγίες του  «Dr Google» όπως αναφέρει,  δηλαδή τις μη έγκυρες και μη τεκμηριωμένες πληροφορίες που διοχετεύονται μέσω του διαδικτύου από το αντιεμβολιαστικό κίνημα.

Ποιοι δεν μπορούν να εμβολιαστούν;

Αυτοί που δεν μπορούν να εμβολιαστούν  είναι οι τα ανοσοκατασταλμένα άτομα, οι έγκυες γυναίκες και βέβαια όλα τα βρέφη κάτω των 12 μηνών,   άτομα  με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα.

Τι γίνεται αν κάποιος δεν γνωρίζει αν είναι εμβολιασμένος  ή αν  έχει περάσει την ιλαρά ;

Όσοι  δεν μπορούν  να ελέγξουν (γιατί πχ  δεν διαθέτουν τα βιβλιάρια υγείας τους) την εμβολιαστική τους κάλυψη  ή δεν είναι γνωστό το ιστορικό νόσησης,  μπορούν να ελέγξουν τα επίπεδα των αντισωμάτων στον οργανισμό τους. Ο έλεγχος των αντισωμάτων με δεδομένο την, κατά καιρούς έλλειψη, αρκετών εμβολίων από την ελληνική αγορά  και της έκτακτης και αναμενόμενης αυξημένης ζήτησης εμβολίων ιλαράς,  θα πρέπει να προτιμάται από τους ενήλικες σε μη γνωστό ιστορικό νόσησης ή εμβολιασμού ώστε να περιοριστεί η ενδεχόμενη έλλειψη εμβολίων που ήδη  αρχίζει να διαφαίνεται στην ελληνική αγορά.