Είναι γνωστή η παροιμία: “ο ύπνος τρέφει τα παιδιά”… Και με αυτό που λέει ο λαός συμφωνεί και η Ιατρική: Στοιχεία από όλο και περισσότερες μελέτες συνηγορούν υπέρ της συσχέτισης του ύπνου με τη φυσιολογική, γνωσιακή, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.
Κατά τη διάρκεια του ύπνου το παιδί ενισχύει τις αναμνήσεις και τις πρακτικές δεξιότητες που έχει ζήσει ή μάθει κατά τη διάρκεια της ημέρας. Όμως, υπάρχουν και άλλα οφέλη, όπως το ότι κατά τη διάρκεια της νύχτας εκκρίνεται αυξητική ορμόνη που ωφελεί στη σωματική ανάπτυξη του παιδιού.
Φυσιολογικές ώρες ύπνου καθημερινά, συμβάλλουν στην επίτευξη φυσιολογικού βάρους. Η φυσιολογική διάρκεια του ύπνου εξαρτάται από την ηλικία. Στη νεογνική ηλικία κυμαίνεται από 14-18 ώρες, στη βρεφική 11-15, στην προσχολική 10-13, τη σχολική 10-12 και στην εφηβεία περιορίζεται στις 9 ώρες ή και λιγότερο.
Αυτό δεν σημαίνει ότι παιδιά που κοιμούνται λιγότερο μπορεί να μην είναι φυσιολογικά.
Μέσα σε αυτές τις ώρες περιλαμβάνεται και ο μεσημεριανός ύπνος. Λόγω της αλλαγής της καθημερινής δραστηριότητας του παιδιού, όσο μεγαλώνει, η διακοπή του μεσημεριανού ύπνου συμβαίνει συνήθως, έως την ηλικία των 4 περίπου ετών. Οι γονείς προσπαθούν να διατηρήσουν αυτή τη συνήθεια.
Σε γενικές γραμμές όμως, είναι λάθος να επιβάλλεται ο μεσημεριανός ύπνος σ’ ένα παιδί, που δεν θέλει ή αντιδρά έντονα να κοιμηθεί το μεσημέρι. Τα πολύ κινητικά παιδιά για παράδειγμα, δεν χρειάζονται μεσημεριανό ύπνο για να ησυχάσουν αλλά εναλλαγή μέσα στη μέρα μεταξύ ήσυχων και πιο ενεργητικών δραστηριοτήτων.
Η έλλειψη ύπνου πιστεύεται πως προδιαθέτει στην ανάπτυξη καρδιαγγειακών νοσημάτων, παχυσαρκίας, διαβήτη, μειωμένης ανταπόκρισης του ανοσοποιητικού μας συστήματος, ακόμα και καρκίνου. Στα παιδιά η υπνηλία από έλλειψη ύπνου μπορεί να εκδηλώνεται σαν έλλειψη προσοχής, υπερκινητικότητα, ευερεθιστότητα ή εναντιωματική συμπεριφορά. Με τη σειρά της η έλλειψη προσοχής έχει επιπτώσεις στη μνήμη και τη μάθηση.
Υπάρχουν πολλοί τύποι διαταραγμένου ύπνου όπως η αϋπνία, η υπνοβασία, η υπνολαλία (το παραμιλητό), το τρίξιμο των δοντιών, οι νυχτερινοί εφιάλτες, το πρόωρο ή συχνό ξύπνημα, ο ανήσυχος ύπνος, ο νυχτερινός τρόμος , η νυχτερινή ενούρηση.
Είναι πολύ συχνοί στα παιδιά προσχολικής ηλικίας (όπως οι εφιάλτες ) αφού σχεδόν το 90% θα παρουσιάσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο το χρόνο. Η συχνότητα όλων αυτών των διαταραχών μειώνεται σταδιακά κατά την πρώτη δεκαετία της ζωής.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics”, τα παιδιά που ξεκινούν να έχουν διαταραχές ύπνου στην ηλικία των 4 ετών, έχουν και αυξημένο κίνδυνο προβλημάτων ψυχικής υγείας, όπως άγχος και κατάθλιψη.
Στην πλειονότητα βέβαια των περιπτώσεων στα νήπια, οι μειωμένες ώρες ύπνου, ή ο διαταραγμένος ύπνος είναι αποτέλεσμα της συμπεριφοράς τους και της έλλειψης προγράμματος από την οικογένεια. Είναι άκρως απαραίτητη η τήρηση συγκεκριμένης σταθερής ρουτίνας ύπνου.
Η ρουτίνα πρέπει να ξεκινάει 20-45 λεπτά πριν από την επιθυμητή ώρα κατάκλισης και να περιλαμβάνει για παράδειγμα το μπάνιο, την αφήγηση μιας ιστορίας, ίσως ένα αγαπημένο παιχνίδι ή κουβερτούλα. Το παιδί πρέπει να βρίσκεται στο κρεβάτι πριν το πάρει ο ύπνος και όχι να τοποθετείται σε αυτό αφότου αποκοιμηθεί.
Για το παιδί που ξυπνάει τη νύχτα εφαρμόζουμε τη μέθοδο σταδιακής απόσυρσης της βοήθειας που χρειάζεται το παιδί για να ξανακοιμηθεί όταν ξυπνάει κατά τη διάρκεια της νύχτας, με σκοπό να “εξαλειφθεί” η ανάγκη για βοήθεια από το γονιό (graduated extinction).
Ο στόχος μας για ικανοποιητικό και ποιοτικό ύπνο θα πρέπει να είναι αδιαπραγμάτευτος! Είναι Υγεία! Επηρεάζει την ποιότητα ζωής όχι μόνο του παιδιού αλλά και όλης της οικογένειας!
—
* Το κείμενο της Παιδίατρου Άννα Παρδάλη δημοσιεύτηκε στο we24.gr
